Ulver - A Memorable Fancy 4

Anioł przyszedł do mnie i rzekł: "O na litość zasługujący głupi
młodzieńcze! O zgrozo! O jakież straszne położenie twoje! bacz na ów
kocioł wrzący, który szykujesz sobie na wieczność całą, ku któremu
zmierzasz, takim postępowaniem".
Powiedziałem: "Zapewne zechcesz mi ukazać mą wieczną dolę, a razem
nad nią zamyślać będziemy, i zobaczymy, czy mój, czy też twój los
bardziej jest pożądany".
Tak więc powiódł mnie przez stajnię jakąś i przez kościół, i w dół ku
kościelnym lochom, u końca których był młyn: przez ten młyn
przechodząc, weszliśmy do pieczary: w dół krętej jaskini prowadziła nasza
nużąca droga, aż się ukazała pod nami pustka nieobjęta, jako niebo
dna, i trzymając się korzeni wisieliśmy nad tym bezmiarem; rzekłem
wszelako: "jeżeli życzysz sobie, powierzmy się pustce tej i zobaczymy, czy
opatrzność jest i tam też: jeśli ty nie zrobisz tego, ja to zrobię"; ale on
odparł: "nadto nie ufaj sobie, o młodzieńcze, lecz skoro tu pozostaniemy,
oglądaj dolę swoją, która się rychło ukaże, kiedy przeniknie ciemność".
Przeto pozostałem z nim, siedząc na poskręcanym korzeniu dębu; on zaś
uczepił się grzyba, który zwisał kapeluszem swym ku głębi odwrócony.
Stopniowo obejmowaliśmy wzrokiem nieskończonym Przepaść, ognistą jak
dym płonącego miasta; pod nami, w bezkresnej dali, słońce było, czarne,
lecz świecące; wokoło niego rozchodziły się drogi ogniste, a po nich
krążyły ogromne pająki, pełzające za łukiem, który leciał, czy raczej
płynął głębią nieskończoną, w najstraszliwszych kształtach zwierząt
powstających ze zgnilizny; a powietrze było ich pełne i zdawało się
złożone z nich: to są Diabły, które się zwie Mocami powietrza. Spytałem
teraz mego towarzysza, co z tego jest moją dolą wieczną? Rzekł: "między
owymi czarnymi a białymi pająkami."
Bo oto, spomiędzy pająków czarnych i białych, chmura i ogień buchnęły i
potoczyły się przez głębię, czerniąc wszystko pod sobą, tak że się głębia
dna stawała czarna jak morze i toczyła się z hukiem straszliwym; teraz
pod nami nic widać nie było, tylko burzę czarną, aż, ku wschodowi patrząc,
między chmurami i falami ujrzeliśmy wodospad krwi z ogniem
zmieszanej, a na kilka rzutów kamienia od nas pojawił się i pogrążył
znowu łuszczasty splot jakiegoś potwornego węża; w końcu na wschodzie,
w odległości około trzech stai zjawił się nad falami grzebień ognisty;
wznosił się z wolna jak gań skał złotych, aż postrzegliśmy dwie kule
szkarłatnego ognia, od których morze pierzchało w chmurach dymu; i
zobaczyliśmy teraz, że jest to głowa Lewiatana; czoło jego dzieliły pasy
zieleni i purpury i czerwone dychawki zwisały tuż ponad oszalałą pianą,
czarna toń farbując smugi krwi, a przybliżał się ku nam z całą furią istoty
duchem obdarzonej.
Przyjaciel mój, anioł, wstąpił się ze stanowiska swego do młyna: zostałem
sam; a wtedy zjawienie to znikło, tylko się znalazłem siedzącym na
miłym brzegu rzeki w świetle księżyca, słuchając harfiarza, który śpiewał
do wtóru harfy; a temat jego był: "Człowiek, co nigdy zdania nie zmienia,
jest jak woda stojąca i karmi gady umysłu".
Podniosłem się jednak i poszukałem młyna, a tam Anioła zastałem,
który, zdumiony, spytał jak uszedłem.
Odpowiedziałem: "wszystko, co widzieliśmy winne jest twojej metafizyce;
gdy bowiem uciekłeś, znalazłem się na brzegu przy świetle księżyca,
słysząc harfiarza. Lecz teraz, skoro zobaczyliśmy mój wieczny los, czy ci
mam twój pokazać?" Roześmiał się na to; ale nagle pochwyciłem go siłą
w ramiona, i poleciałem na zachód poprzez noc, aż unieśliśmy się ponad
cień ziemi; potem rzuciłem się z nim prosto w ciało słońca; tam ubrałem
się w biel i wziąwszy do ręki tomy Swedenborga, spadłem ze wspaniałej
tej krainy, i minąłem planety wszystkie, aż dotarliśmy do Saturna: tu się
zatrzymałem, by odpocząć, a potem na dół skoczyłem w pustkę między
Saturnem i gwiazdami stałymi.
"Tu", rzekłem, "jest dola twoja, w tej przestrzeni- jeśli przestrzenią nazwać
to można." Wkrótce ujrzeliśmy stajnię i kościół, a powiodłem go do
ołtarza i otworzyłem Biblię i oto patrz! była to sztolnia głęboka, w którą
zstąpiłem, pędząc Anioła przed sobą; ujrzeliśmy wkrótce siedem domów
ceglanych; weszliśmy do jednego z nich; mnóstwo tu było małp,
pawianów, oraz wszelakich innych z tego gatunku, przez pół roku
zakutych w łańcuchy, szczerzących na się zęby i rwących się ku sobie, lecz
powstrzymywanych przez łańcuchów owych krótkość: widziałem jednak, że
czasami liczba ich rosła, a potem silnie pochwytywały słabe i,
wyszczerzając zęby, pierwej się z nimi parzyły, a później pożerały je,
odkrywając najpierw jeden, potem inne członki, aż się z ciała czynił kadłub
bezradny; ten, wykrzykując się i całując go z pozorną czułością, pożerały
także; a tu i ówdzie widziałem, jak niektóre smakowicie odgryzały mięso
z własnych ogonów; ponieważ fetor okropnie nam obu dokuczał,
poszliśmy do młyna, a ja na ręku niosłem szkielet ciała, co w młynie było
Analityką Arystotelesa.
Przeto Anioł rzekł: "zwiodła mnie fantazja twoja, i zaprawdę powinieneś
się wstydzić."
Odparłem: "nawzajem się zawodzimy, a rozprawianie z tobą to strata
czasu, bo twoje dzieła są analityką tylko."
Przeciwstawność to Przyjaźń prawdziwa.

Zawsze dostrzegałem u Aniołów próżność, co sprawia, że się podają za
jednych mądrych; a czynią to z otwartym grubiaństwem wynikającym z
rozumowania systematycznego.
I tak Swedenborg chełpi się, że to, co pisze, jest nowe; chociaż jest to
jedynie Spis Rzeczy albo Indeks ksiąg już wydanych.
Pewien człowiek małpę na pokaz prowadzał, a że był trochę od małpy
mądrzejszy, wpadł w próżność, mniemając, że ma rozum za siedmiu. Tak
i ze Swedenborgiem: ukazuje on szaleństwo kościołów i obłudników
wystawia na pośmiewisko, aż nie uroi sobie, że wszystko tamto jest
religijne, zaś on tym jedynym na ziemi, który pierwszy jakieś więzy
stargał.
Poznajcie teraz fakt oczywisty: Swedenborg nie napisał ani jednej prawdy
nowej. I poznajcie tez inny fakt: spisał on wszystkie stare kłamstwa.
A teraz usłyszcie powód. Prowadził on rozmowy z Aniołami, które bez
reszty religijne są, a nie rozmawia z Diabłami, które wszystkie religii
nienawidzą, bo mu uniemożliwiałyby jego pełną zrozumiałość
zapatrywania.
Tak więc pisma Swedenborga są powtórzeniem wszystkich sądów
powierzchownych i analizą pewnych bardziej wzniosłych - lecz niczym więcej.
Weźmy teraz inny oczywisty fakt. Każdy człowiek o pospolitych
uzdolnieniach może z pism Paracelsusa czy Jakuba Behmena wytworzyć
dziesięć tysięcy tomów równych wartością tomom Swedenborga, a z pism
Dantego albo Szekspira nieskończoną ich liczbę.
ale kiedy to zrobił, niech nie mówi, że wie lepiej od mistrza swego, bo pali
tylko świecę w blasku słońca.