Rammstein - Rosenrot

Piosenka „Rosenrot” to duże wyzwanie dla tłumacza z języka niemieckiego. Wymaga znajomości symboliki wielu baśni, poematów i wierszy niemieckich (bracia Grimm, Herder, Goethe, Schiller, Heine). W uproszczonej interpretacji psychoanalitycznej baśnie z treścią podobną do treści piosenki mogą przedstawiać złożony proces dojrzewania i inicjacji seksualnej. Jasne wzgórze oraz róża mogą symbolizować dziewictwo i miłość: kolor jasny (licht), różowy (rosenrot) i czerwony (rot) fazy dojrzewania i przejścia, prośba dziewczyny podświadome pragnienie bycia uwiedzioną (libido), kopanie głębokiej studni np. obraz penetracji. Nieudana próba wspinaczki chłopca (zerwanie kwiatu, upadek, krzyk) może symbolizować albo fazę szczytowania i osiągnięcia zaspokojenia, albo proces nieudanej inicjacji i potrzebę podejmowania ciągłych prób osiągnięcia przyjemności seksualnej. Na przeszkodzie stoją różne ograniczenia: zwyczaje, normy moralne, prawo, zasady religijne (superego).
W szerszej interpretacji chodzi o sprawy bardziej uniwersalne. Symbolika piosenki jest prostsza niż w wierszu Goethego „Heideröslein” (Polna róża) czy w baśni braci Grimm „Schneeweichen und Rosenrot” (Białośnieżka i Różyczka). Nie jest jednak jednoznaczna. Objaśniający ją prowokacyjny teledysk ukazuje sceny zabawy z wiejskiego wesela z położonej w górach małej wioski. Obrazki jedzenia, picia, śpiewu i tańca przeplatają się ze scenami samobiczowania mnichów (wojna postu z karnawałem). Postacie mnichów są dwuznaczne: z jednej strony reprezentują jasne siły zycia, miłości i duchowości, z drugiej mroczne siły tłumionej i sublimowanej pożądliwości, popedu śmierci, destrukcji, agresji i autoagresji. Dziewczyna w klipie jest wolna, uwodząca, oceniająca, a nawet oskarżająca, natomiast „biedny” mężczyzna (mnich) jest przez dziewczynę uwodzony, ograniczany, oceniany, zdradzany, namówiony do zabicia kogoś (prawdopodobnie rodziców dziewczyny; ona przygląda się krwawej zbrodni z uśmieszkiem). Tuż po zbrodni mnich zostaje przez dziewczynę wskazany jako zabójca, a następnie przez mieszkańców wioski i mnichów pobity, przywiązany do pala, odziany na głowie w kaptur (przypominający kaptury Ku Klux Klan - amerykańskiej organizacji rasistowskiej) i spalony na stosie. W tekście piosenki ograniczenia męskości symbolizują wysokie góry, buty, twarde skały, głębokie studnie. Mężczyźni-mnisi w wielu sekwencjach teledysku biczują się, a główny bohater pada poraniony na ziemię. Próba wyzwolenia się przez nich z tych ograniczeń (w piosence symbolizuje ją np. odrywający się od skały kamień, zniszczenie butów) prowadzi do bolesnego upadku. Morał z tej przypowieści może być np. taki, że niezbadana jest natura kobiety. Lub taki, że trzeba wystrzegać się manipulacji ze strony kobiet. Lub taki, że kobieta mści się, ponieważ mężczyzna lub mnich ją kiedyś skrzywdził. Lub taki, że piosenka i teledysk wyrażają upowszechniany przez religię lęk przed kobietą jako źródłem grzechu (zła) i narastający obecnie tzw. „kryzys męskości”? Pojawiają się jednak pytania: Czy twórcom piosenki i teledysku chodziło o to, aby pokazać, jak bardzo trudno jest zdobyć dziewczynę i spełnić jej oczekiwania? Czy wielu mężczyzn współczesnych, mimo stwarzania pozorów zewnętrznych, jest pozbawiona energii wewnętrznej i potencji i nie jest w stanie „wykopać głębokich studni” i dotrzeć do pierwotnych, dziewiczych i czystych źródeł? Czy rozczarowani mężczyźni skarzą się tylko z tego powodu? A może ostrzegają kobiety, a nawet im grożą, (tak można rozumieć frazę: „Oj, czerwona różo, głębokie wody nie są spokojne” lub w podobnym tłumaczeniu „Oj, czerwona różyczko, niespokojne wody ściany studni rwą”)? I nie zapominajmy: Till Lindemann odwołując się wyraźnie do kultury wysokiej i klasycznej literatury niemieckiej pokazuje, że Niemcy nie są tylko krajem nacjonalizmu, nazizmu, neonazizmu, propagandy i nieograniczonej konsumpcji itp. Niżej moje tłumaczenie autorskie.

Czerwona róża

Pewna dziewczyna różyczkę zobaczyła
Która na jasnym wzgórzu zakwitła
Więc swego ukochanego spytała
Czy mógłby się po nią wybrać?

Pragnie jej ona, tak jest doskonale
Tak było i tak będzie zawsze
Więc ona jej chce, a zwyczaj nakazuje
Że, o co dziewczyna prosi, to otrzymuje

Trzeba kopać głębokie studnie
Jeśli wody czystej się szuka
Czerwona różo, oj czerwona różo
Niespokojna woda ściany studni rwie*

Młodzieniec wspina się na górę w męce
Widok jest mu obojętny
Ma na myśli tylko różę małą
Którą zaniesie swojej ukochanej

Ona jej pragnie, tak jest doskonale
Tak było i tak będzie zawsze
Ona jej chce, tak zwyczaj nakazuje
Że, o co dziewczyna prosi, to otrzymuje

Trzeba kopać studnie głębokie
Jeśli wody czystej się szuka
Różo czerwona, oj różo czerwona
Niespokojna woda brzegi studni rwie

O jego buty rozbił się kamień
Który już nie chciał tkwić w kajdanach skały
A krzyk obwieścił wszystkim
Że obaj na dno upadli

Ona jej pragnie, tak jest doskonale
Tak było i tak będzie zawsze
Ona jej chce, tak zwyczaj nakazuje
Ona prosi i będzie jej dane

Trzeba kopać studnie głębokie
Jeśli wody czystej się szuka
Różo czerwona, oj różo czerwona
Głośna woda ściany studni rwie, do dna daleko

*Frazę „Tiefe Wasser sind nicht still” tłumaczę zgodnie z uwagą komentatora: konto_usuniete. Idiom ten oznacza m. in., że w osobach cichych, drzemie ukryta energia a także to, że trzeba wystrzegać się osób skrytych i niepozornych.

Róża

Rosła na skalistej górze róża
Spoczął na niej wzrok dziewczyny
Pyta chłopca, czy by umiał
Z róży prezent jej uczynić

Ona pragnie, no i dobrze
Jest jak zawsze - sprawa prosta
Naturalny to porządek
Dziewczę chce, więc musi dostać

Trzeba w studnię włożyć trud
By smakować czystych wód
Czerwień róż, och, czerwień róż
Wód podziemnych wartki nurt

Podejmując się ryzyka
Pnie się młodzian, idzie w górę
Do widoków tam nie wzdycha
Pnie się, aby zerwać różę

Ona pragnie, no i dobrze
Jest jak zawsze – sprawa prosta
Naturalny to porządek:
Dziewczę chce, więc musi dostać

Trzeba w studnię włożyć trud
By smakować czystych wód
Czerwień róż, och, czerwień róż
Wód podziemnych wartki nurt

Trzeba w studnię włożyć trud
Aby dobyć wód najczystszych
Czerwień róż, och, czerwień róż
Nurt podziemny skałę niszczy

Stawia krok - odpada kamień
Co już nie chciał trwać przy skale
Razem lecą w dół urwiska
On zakrzyknął, kamień milczał

Ona pragnie, no i dobrze
Jest jak zawsze – sprawa prosta
Naturalny to porządek:
Ona chce, więc musi dostać

Trzeba w studnię włożyć trud
By smakować czystych wód
Czerwień róż, och, czerwień róż
Wód podziemnych wartki nurt

Trzeba w studnię włożyć trud
Aby dobyć wód najczystszych
Czerwień róż, och czerwień róż
Nurt podziemny skałę niszczy

Możecie uznać, że się czepiam ale według mnie w tłumaczeniu nie powinno być "trzeba wykopać głęboką studnię" a bardziej "trzeba wykopać głębokie studnie" bo jest tiefe Brunnen, w pojedyńczej by było tiefen Brunnen (poniewać kopać kogo co - akk) a mnoga od Brunnen jest taka sama jak poj.

@marishas: Tiefe Wunden pasuje niezbicie do motywu biczowania. Ma to bardzo przenośny poetycki wydźwięk :)

@mariusz779: Też mam takie wrażenie. Wydaje mi się nawet, że kiedyś widziałam tu właśnie tą wersję. Większość źródeł podaje jednak "Brunnen", więc pewnie tak jest poprawnie :)

Ja tam słyszę nieco inaczej : "Tiefe Wunden muss man graben" https://www.youtube.com/watch?v=af59U2BRRAU

@Dusiowata500: Obydwa tłumaczenia mają sens, ale "Różyczka" jest lepsze. Utwór nawiązuje do:
1) „Heidenröslein” — różyczka (mała róża) z wrzosowiska. Znany w Niemczech ludowy wiersz Goethego, popularny również jako ludowa pieśń skomponowana na wiele różnych sposobów. Jak poszukasz tekstu, czy nagrania, to od razu zauważysz podobieństwo. :)
2) „Schneeweißchen und Rosenrot” — niemiecka baśń ludowa z tytułem tłumaczonym na polski jako „Białośnieżka i Różyczka”. Dla jasności chodzi o imiona. Białośnieżka pasuje do Schneeweißchen, ale jakby pokusić się o dokładność to tłumaczenie Rosenroty byłoby dziwniejsze, lub zwyczajnie brzydsze np. Czerwonoróża. Tu poza zbieżnością tytułów trudniej znaleźć podobieństwo do Rammsteina.
W pierwszym wierszu też występuje Röslein. Każda strofa kończy się:
„Röslein, Röslein, Röslein rot,
Röslein auf der Heiden.”
Tu śmiało można tłumaczyć to na Różyczkę :)

Przy okazji wpadłem na to jak można by przetłumaczyć końcówkę refrenu.

Stille Wasser sind tief (frazeologizm)
Ciche wody są głębokie (dosłownie)
Cicha woda brzegi rwie (typowe tłumaczenie)

Tiefe Wasser sind nicht still (przekręcony frazeologizm)
Głębokie Wody nie są ciche (dosłownie)
Wzburzona woda brzegi rwie.

Niby proste a wcześniej nie przyszło mi do głowy. Byłem zmylony przez to tief, i że w niemieckim nic nie ma w tym powiedzeniu o brzegach :)

najsssikk :P

Pamiętam, że wcześniej ta piosenka z przetłumaczeniem na polski była nazwana Czerwień Róż, a nie Różyczka.

Piosenka jest piękna <3

„Stille Wasser sind tief” — chicha woda brzegi rwie; w piosence jest jasno powiedziane, że nie o „cichą wodę” chodzi. Z drugiej strony sam nie wiem jakbym to przetłumaczył. :) Jednak nauka niemieckiego może być przyjemna jeśli tylko zabierze się z nią od strony Rammsteina. :D

Kocham i piosenkę i teledysk. Ale najpiękniejsze jest to że za każdym razem jak oglądam teledysk i słucham piosenki widzę tę dziewczynę w inaczej (w innym świetle) i dostrzegam coś nowego w teledysku.

@Black14Wolf: Hmm....Pomyślmy ;< Du Hast :O?

@Black14Wolf: Du Hast :)

Oh, uwielbiam tą piosenkę. Jedna z najlepszych Rammsteinu. Najlepszych? A czy Rammstein ma złe piosenki?
(Ja) NEIN!
Oto zagadka dla was: Do której piosenki odwołuje się powyższa linijka?

Wspaniała!
Jedna z najlepszych piosenek.

Zajebista !

jeee...cudowny utwór...<33....

@deanna92
Chociaż muszę przyznać ci trochę racji. Gdyby każdy słuchał tego samego, muzyka byłaby nudna i nie warta słuchania... Ale nie zmienia to faktu, że Rammstein jest genialnym i jedynym w swoim rodzaju zespołem.

@deanna92
fankoRammsteina, nie fankoRamssteina ;)